Co nazywamy atopowym zapaleniem skóry?
Atopowe zapalenie skóry, zwane również AZS bądź atopią, to przewlekły stan skóry, który może dotykać twarzy (policzków) oraz szyi, ramion i nóg. Oszczędza zwykle okolice pachwin oraz pach.
Objawy atopowego zapalenia skóry pojawiają się zazwyczaj w dzieciństwie, chociaż dotykają one również znaczącej liczby dorosłych. Atopowe zapalenie skóry powiązane jest zazwyczaj z podwyższonym poziomem immunoglobuliny E (IgE). To pierwsza choroba, który występuje jako dolegliwości alergiczne, na równo z alergią pokarmową, astmą oskrzelową oraz alergicznym nieżytem nosa.
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Jakie przyczyny ma właściwie atopowe zapalenie skóry? Genetyka schorzenia nie jest do końca poznana. Istnieje jednak kilka genów, które mogą być bezpośrednio zaangażowane w rozwój tej choroby u danych osób. Jednym z nich jest gen CARD11, który ulega odziedziczonym mutacjom, przez co występuje atopowe zapalenie skóry.
Gen CARD11
Białko, które wytwarzane jest w tym genie, odpowiada za włączanie szlaków sygnałowych, które zaangażowane są bezpośrednio w rozwój komórek układu odpornościowego, czyli limfocytów.
Mutacje w tym genie sprawiają, że CARD11 wytwarza białko, które nie działa do końca normalnie. Zmiany wpływają na zaburzenia sygnalizacji szlaku, przez co niektóre limfocyty – zwłaszcza T, nie rozwijają się bądź działają w całości nieprawidłowo.
Co prawda ich ilość jest w normie, natomiast reagują one znacznie wolniej na takie zagrożenia, jak bakterie czy grzyby. Prowadzi to automatycznie do osłabienia układu odpornościowego, przez co poszczególne infekcje nie mogą być skutecznie wyleczone. Stan taki jest bardzo powszechny u osób, które mierzą się z atopowym zapaleniem skóry.
Tego typu dysfunkcja immunologiczna prowadzić może właśnie do wysypek skórnych oraz zaburzeń alergicznych. Atopowe zapalenie skóry w początkowym stadium nie jest związane z reakcją alergiczną, chociaż uważa się, że poszczególne alergeny mogą przyczyniać się do nawrotów wysypki.
Gen FLG
Mutacja genu CARD11 jest jednak dość rzadka. Zdecydowanie częściej w atopowym zapaleniu skóry dochodzi do zmian skórnych na skutek połączenia czynników genetycznych oraz środowiskowych.
W przebiegu atopowego zapalenia skóry wpływ na pojawienie się objawów może mieć kilka typowych wariacji genetycznych. Najsilniejsze powiązanie w atopowym zapaleniu skóry dotyczy genu FLG. Pojawienie się zmian skórnych może mieć związek ze zmianą kodu genetycznego – FLG jest bowiem nieco inny u nawet dwudziestu procent osób z AZS, podczas gdy u osób bez takich objawów, różnice takie wynoszą około osiem procent.
FLG dostarcza instrukcji do wytwarzania białka o nazwie profilagryna, które jest bardzo istotne dla struktury zewnętrznej skóry. Białka takie pomagają między innymi stworzyć silną barierę, która zatrzymuje niepożądane substancje drażniące – toksyny, bakteria i alergeny oraz wodę. Są one również częścią czynnika nawilżającego skóry, zatem ich brak prowadzi bezpośrednio do nadmiernej suchości skóry.
Nienormalnie krótkie białko profilagryny , które tworzone jest z uwagi na postępujące zmiany w genie FLG nie może być przetworzone w celu wytworzenia innych białek. Niedobór tego typu może przyczynić się osłabienia funkcji barierowej skóry. Na skórze pojawiają się wówczas wysypki alergiczne, czyli atopowe zapalenie skóry. Brak prawidłowo działającej bariery wpływa na to, że alergeny przedostają się do organizmu bezpośrednio przez skórę, co uaktywnia natychmiastowe reakcje skórne.
Brak naturalnego czynnika, którego głównym zadaniem jest pielęgnacja skóry sprawia, że pojawia się silny świąd skóry oraz inne reakcje alergiczne. Z uwagi na nadmierną suchość skóry konieczne będą preparaty natłuszczające, które przeznaczone są właśnie do skóry atopowej.
AZS a zmiany w DNA
Wiele różnych czynników może wpłynąć na to, że u danej osoby rozwinie się atopowe zapalenie skóry. Przyczyny takiego stanu upatrywane są również w czynnikach środowiskowych. Narażenie na występowanie chorób skóry pod wpływem alergenów związane jest bezpośrednio ze zmianami epigenetycznymi w DNA. Odpowiadają one bowiem za modyfikację DNA bez zmiany jego sekwencji. Mogą także wpływać na aktywność genów oraz regulację produkcji białek, przez co powiązane są także z pojawianiem się alergii i objawów choroby AZS.
Dolegliwości związane z atopowym zapaleniem skóry pojawiają się głównie z uwagi na specyficzną reakcję organizmu na rozmaite alergeny środowiskowe. Mogą to być pyłki roślin, sierść zwierząt oraz alergeny pokarmowe. Objawy AZS często występują równocześnie z katarem siennym, astmą oraz atopowym zapaleniem spojówek.
Suchość skóry a atopowe zapalenie skóry
Objawy AZS są dość charakterystyczne. Schorzenie to charakteryzuje się przede wszystkim zaczerwienieniem oraz suchością skóry. Wśród objawów atopowego zapalenia skóry wymienia się również swędzenie oraz skłonność do zakażeń bakteryjnych.
Przy atopowym zapaleniu skóry dolegliwości w postaci zmian skórnych mogą obejmować całą powierzchnię skóry – najczęściej występują jednak na zgięciach łokciowych i kolanowych, a także twarzy i szyi.
Pielęgnacja skóry atopowej
Najważniejszą czynnością w przypadku atopowego zapalenia skóry jest właściwa pielęgnacja skóry. Warto wybierać specyfiki, które zawierają przede wszystkim składniki nawilżające oraz pielęgnujące. Może to być na przykład masło shea, olejek konopny lub pantenol. Natłuszczanie skóry może w wielu przypadkach przynieść choremu prawdziwą ulgę!
Inne objawy AZS
Atopowe zapalenie skóry (AZS) pojawia się często z innymi schorzeniami, jak na przykład astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa oraz nawrotowe zapalenie spojówek. Występowanie takich chorób alergicznych oraz zaostrzenie zmian skórnych to jasny sygnał do tego, by natychmiast zgłosić się lekarza.
Zaostrzenie zmian w obrębie skóry u dorosłych często występuje pod postacią rumienia, który jest dość wyraźnie odgraniczony od pozostałej skóry. Pojawić się mogą również nadżerki, pęcherzyki oraz grudki; częste jest także złuszczenie naskórka.
Dzieci odo drugiego roku życia często mają niewielkie zmiany skórne. Mogą się one pojawić na owłosionej skórze głowy, policzkach czy czole. Dzieci starsze – od trzeciego do jedenastego roku życia, mogą skarżyć się na zmiany skórne w obrębie powierzchni zgięciowych stawów. W niektórych przypadkach alergeny pokarmowe lub czynniki środowiskowe mogą doprowadzić do erytrodemii, czyli zajęcia całej powierzchni skóry.
Atopowe zapalenie skóry – przebieg
Praktycznie połowa ze zdiagnozowanych przypadków atopowego zapalenia skóry dotyczy dzieci w pierwszym półroczu życia. Zachorowanie w późniejszym okresie życia jest już mniej prawdopodobne.
W wieku od sześciu do dwudziestu lat odsetek przypadków, które kwalifikują się na leczenie, atopowe zapalenie skóry stanowi zaledwie dziesięć procent. W przypadku osób dorosłych bądź tych w okresie dojrzewania, choroba zdarza się znacznie rzadziej, przy czym objawy pojawiają się częściej w przypadku kobiet.
Remisje i zaostrzenia
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to choroba cywilizacyjna, która dotyczy najczęściej krajów wysoko rozwiniętych oraz rasy białej. Mieszkańcy takich społeczeństw znacznie bardziej narażeni są na substancje drażniące, które pozbawiają skórę specjalistycznej bariery ochronnej. Ryzyko zachorowania znacznie zwiększa się w momencie utraty płaszczu lipidowego, co skutkuje pojawieniem się zmian zapalnych oraz swędzenia skóry u dorosłych i dzieci. Atopowe zapalenie skóry należy leczyć, gdyż dolegliwości związane z tym stanem mogą być naprawdę uciążliwe i uniemożliwiać przeprowadzanie codziennych czynności. Warto jednak podkreślić, że choroby nie da się wyeliminować całkowicie. Leczenie AZS polega zatem jedynie na łagodzeniu objawów schorzenia. W przebiegu atopowego zapalenia skóry mogą pojawiać się okresy remisji oraz zaostrzeń. Dzieli się je umownie na fazy, które podporządkowane są przede wszystkim przedziałom wiekowym.
Okres niemowlęcy
Czas ten trwa do ukończenia drugiego roku życia. Niemowlęta z AZS często mają na skórze charakterystyczne grudki, strupy, nadżerki oraz policzki, które można porównać do polakierowanych. Występują u nich także cienkie oraz matowe włosy. Zmiany skórne, które mają charakter sączący, mogą niestety ulegać wtórnemu zakażeniu bakteryjnemu.
Zmiany związane z przebiegiem atopowego zapalenia skóry występują najczęściej na policzkach oraz owłosionej skórze głowy. Zdarza się również, że wypryski znajdują się na czole oraz u nasady płatków usznych. Ciężkie postaci choroby charakteryzują się zaburzeniami skórnymi, które obejmują tułów, pośladki oraz kończyny.
Dolegliwości takie mogą ustąpić do końca drugiego roku życia, jednak pojawienie się ich w pierwszych miesiącach życia, znacząco zwiększa ryzyko rozmaitych chorób alergicznych.
Okres późno-dziecięcy
Jeśli dolegliwości atopowego zapalenia skóry pojawiają się od trzeciego do jedenastego roku życia, wówczas mówimy o okresie późno-dziecięcym. Starsze dzieci znacznie częściej skarżą się na zmiany w postaci grudek i blaszek; nie mają one jednak charakteru sączącego. Pojawiają się one zazwyczaj na rękach, stopach, wokół nadgarstków oraz kostek, a także w zgięciach łokciowych i podkolanowych.
Lokalizacja ta związana jest przede wszystkim z większą potliwości w obrębie stawów. Podlegają one również częstemu ruchowi, przez co dochodzi do drażnienia mechanicznego. Urazy oraz otarcia utrudniają gojenie; podobnie działa również pot. Prowadzi to do tworzenia się nadkażeń bakteryjnych, co znacząco komplikuje cały przebieg choroby.
Przechodzenie atopowego zapalenia skóry w tym wieku może ustąpić samoistnie; czas zanikania zmian na skórze może jednak odznaczać się chwilowymi przebarwieniami oraz powiększonymi węzłami chłonnymi.
Okres młodzieńczy i dojrzały
Czas taki rozpoczyna się w okresie dojrzewania i może trwać nawet do końca życia. W tym okresie naprzemiennie występują okresy zaostrzeń oraz remisji. Skóra w trakcie choroby jest przede wszystkim sucha, szorstka i lekko brązowa, a także pogrubiała. W niektórych przypadkach pojawiają się również nacieki zapalne, potarcia naskórka i błyszczące paznokcie. Drapanie takich zmian może powodować powstanie przeczosów oraz krwistych strupów. Z uwagi na przewlekły charakter choroby, u wielu pacjentów występuje również skłonność do tworzenia się zlichenizowanych blaszek o rozległym charakterze.
Poszczególne zmiany skórne występują symetrycznie. Ich umiejscowienie to przede wszystkim twarz, ramiona oraz plecy; wypryski zdarzają się również na kończynach, grzbietowych powierzchniach rąk i stóp oraz grzbietach palców rąk i stóp. Uczucie świądu może być bardzo uciążliwe – zwłaszcza w nocy.
Oprócz dolegliwości ze strony skóry może zatem pojawić się również drażliwość, bezsenność i zmęczenie; wiele osób nabywa w ten sposób również stanów depresyjnych. Nadmiar stresu może z kolei nasilać zmiany skórne; w takiej sytuacji dobrze byłoby skonsultować się z psychologiem bądź psychiatrą.
Diagnozowanie atopowego zapalenia skóry
Diagnozowanie zmian skórnych to zadanie dla lekarza specjalisty. Dermatolog specjalizuje się w różnego rodzaju chorobach skóry, zatem z pewnością będzie w stanie pomóc w takiej sytuacji i zlecić każdemu pacjentowi najlepszą dla niego metodę pielęgnacji skóry.
Objawy AZS są dość charakterystyczne; zmiany na skórze występują bowiem często w przegubach łokci i kolan, co różni je od innych alergii. Oprócz wyglądu wyprysków równie ważny jest wywiad z chorym. Kryteria diagnostyczne, którymi kieruje się każdy lekarz, dzielą się na dwie grupy: większe oraz mniejsze.
Diagnoza – kryteria większe
Jako kryteria świadczące o pojawieniu się AZS to między innymi świąd, charakterystyczne zmiany dotyczące skóry u dorosłych oraz starszych dzieci, które umiejscowione są w przegubach łokci i kolan, jak również przewlekły oraz często również nawrotowy przebieg choroby.
Pod uwagę w diagnozie bierze się również występowanie atopii u chorego bądź któregokolwiek członka jego rodziny.
Kryteria mniejsze
Atopowe zapalenie skóry diagnozuje się również na podstawie kryteriów mniejszych, chociaż mają one głównie znaczenie uzupełniające. Wyróżnia się tutaj suchość skóry, rogowacenie przymieszkowe, widoczne i natychmiastowe odczyny skórne, podwyższone stężenie IgE w surowicy, zaćmę, nietolerancję wełny, zaostrzenie występujące po sytuacjach stresujących, nietolerancję pokarmów oraz biały dermografizm, czyli odczyn naczyniowo-ruchowy skóry – na przykład w wyniku otarcia naskórka.
Rozpoznanie trzech z czterech głównych kryteriów oznacza, że pacjent ma atopowe zapalenie skóry. Leczenie w tym przypadku zależy głownie od lekarza prowadzącego, do którego należy się niezwłocznie zgłosić.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Występowanie nawrotowych zakażeń skóry w przypadku atopowego zapalenia skóry pojawić się może na skutek nieprawidłowych proporcji kwasów omega-3 do kwasów omega-6. Na taki stan wpływ może mieć również niedobór kwasu linolowego oraz zaburzenia przemiany tej substancji w kwas gamma-linolenowy. Warto zadbać przede wszystkim o odpowiednią suplementację kwasów, przy czym należy pamiętać, że proporcje ich stężenia w organizmie wynoszą między 1:1 do 1:4.
W trakcie diagnozowania w wielu przypadkach można skutecznie wskazać czynniki uczulające. Leczenie AZS będzie polegało również na tym, by wyeliminować je z otoczenia bądź pokarmów osoby cierpiącej na tego typu przypadłość.
Leczenie miejscowe
Dermatolog w celu wyeliminowania bądź przynajmniej złagodzenia niepożądanych objawów, jakie daje atopowe zapalenie skóry, często przepisuje preparaty do leczenia miejscowego. Ich głównym zadaniem jest naprawa uszkodzonego naskórka, które może ulec poprawie dzięki stosowaniu maści oraz kremów natłuszczających. Aby złagodzić uszkodzenia skóry u dorosłych, konieczne może być również stosowanie leków przeciwzapalnych.
W przypadku uczulenia można stosować również leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy oraz leki immunosupresyjne. Niektórzy lekarze polecają korzystanie z fototerapii, czyli naświetlania za pomocą promieniowania ultrafioletowego.
Leczenie światłem może na przykład wyeliminować przebarwienia powiek oraz przemijające przebarwienia skóry.
W leczeniu atopowego zapalenia skóry ważne jest także noszenie odpowiednich ubrać. U takich osób często występuje bowiem nietolerancja wełny, która może jeszcze bardziej pogłębić stan chorobowy. Najlepiej wybierać bawełnę, czyli materiał oddychający. Leczenie objawowe polega również na stosowaniu wet wrapping, czyli bandażowania skóry u dorosłych po kąpieli, po uprzednim jej natłuszczeniu. W przypadku konieczności naprawienia uszkodzonej skóry u dorosłych pomocne będą leki doustne; w przypadku dzieci z kolei stosuje się przede wszystkim leczenie ogólne oraz miejscowe.
Atopowe zapalenie skóry – pielęgnacja
Najważniejszą czynnością, jaką powinny wykonywać osoby z atopowym zapaleniem skóry, jest pielęgnacja skóry. Systematyczne nawilżanie oraz natłuszczanie skóry u dorosłych sprawia, że objawy choroby nie będą aż tak dokuczliwe. Kąpiel osób, które cierpią z powodu atopowego zapalenia skóry, nie powinna przekraczać piętnastu minut. Temperatura wody powinna wynosić od 33 do 34 stopni Celsjusza, dzięki czemu skóra nie zostanie nadmiernie wysuszona.
W pielęgnacji skóry atopowej równie ważne jest używanie odpowiednich preparatów. Warto zainwestować w emulsje, płyny oraz oleje mineralne o pH 5,5, które nie tylko nawilżają oraz natłuszczają skórę, ale również pomagają ograniczyć rozprzestrzenianie się stanów zapalnych. Aby uniknąć dodatkowych podrażnień skóry u dorosłych, dobrze byłoby również dodawać do kąpieli krochmal.
Przy schorzeniu, jakim jest atopowe zapalenie skóry, konieczne jest też delikatne osuszanie ciała po kąpieli za pomocą miękkiego ręcznika. Nie powinno się go w żadnym razie pocierać, gdyż taka czynność może znacznie pogłębić dolegliwości skóry u dorosłych. Następnie trzeba zastosować obojętne preparaty nawilżająco-natłuszczające, jak również przepisane przez specjalistę leki przeciwzapalne.
Istnieją również preparaty, które przeznaczone są właśnie do kąpieli leczniczej. Zabierają one środki przeciwbakteryjne, zatem powinno się je stosować wyłącznie wtedy, gdy dojdzie do zakażenia nadbakteryjnego rany atopowej.
Przy atopowym zapaleniu skóry nie powinno się również korzystać z perfumowanych mydeł oraz soli kąpielowych. Do łagodzenia zmian skórnych doskonale nadadzą się natomiast łagodne kremy z lanoliną, parafiną, olejem lnianym czy oliwą z oliwek. W niektórych przypadkach uczulenie mogą powodować białka mleka krowiego, zatem nie powinno się stosować również preparatów z takim składnikiem.
Terapie wspomagające w leczeniu atopowego zapalenia skóry
Dodatnie wyniki testów skórnych to jasny sygnał do tego, że należy wdrożyć leczenie atopowego zapalenia skóry. Oprócz wspomnianych wyżej metod, lekarze mogą również zalecić na przykład stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych. Suplementy diety wpływają korzystnie na funkcjonowanie całego organizmu, zatem ich stosowanie może przynieść choremu wiele korzyści. Wybrane z nich mogą bowiem przynieść również złagodzenie stanu zapalnego oraz uczucia świądu. Doskonałym wyborem jest olej z wiesiołka oraz olej lniany. Warto suplementować także witaminę E, która zmniejsza wysuszenie skóry oraz uczucie swędzenia. Cynk także jest polecany, gdyż przyspiesza gojenie oraz znacząco wzmacnia pracę układu immunologicznego.
Suplementy diety – nawet jeśli są dostępne w każdej aptece bez recepty, powinny być stosowane również pod okiem specjalisty. Większość z nich może przynieść spodziewany efekt dopiero po dłuższym okresie zażywania. Nieodpowiednia suplementacja nie tylko nie pomoże choremu, ale w niektórych przypadkach może mu nawet zaszkodzić!
Atopowe zapalenie skóry – czy można się wyleczyć raz na zawsze?
Atopowe zapalenie skóry to schorzenie, które jest przewlekłe i ma skłonności do nawracania. Na pojawienie się takiej choroby ma wpływ wiele czynników – może to być nawet zanieczyszczenie środowiska. Uczulenie może rozwijać się w znacznie poważniejsze stany – skrajne przypadki prowadzą bowiem do reumatoidalnego zapalenia stawów, a nawet zaniku skóry.
W leczeniu AZS najważniejsze się łagodzenie objawów. Ważne jest, by w momencie wystąpienia jakichkolwiek objawów sugerujących atopowe zapalenie skóry, zgłosić się niezwłocznie do lekarza.
Atopowe zapalenie skóry – profilaktyka
Jak w przypadku wielu innych schorzeń, tak również przy atopowym zapaleniu skóry niezwykle ważna jest profilaktyka. Zaczyna się ona już w momencie, gdy kobieta jest w ciąży. Przyszłe matki powinny unikać spożywania przetworzonych pokarmów, a także ograniczać kontakt dziecka z alergenami.
Nie można zapominać również o ograniczeniu kontaktów z potencjalnymi alergenami. Stany zapalne, które pojawiają się u dziecka, także mogą nasilać zmiany skórne Ważne jest zatem jak najszybsze wyleczenie każdej infekcji, a najlepiej nie doprowadzenie do tego, by ona nastąpiła.
Wizyta u specjalisty
Pojawienie się zmian skórnych na ciele to jasny sygnał do tego, by jak najszybciej zgłosić się do dermatologa. Niestety, w wielu przypadkach oczekiwanie na wizytę wynosi nawet kilka tygodni. Co robić w takiej sytuacji? Idealnym rozwiązaniem będzie skorzystanie z wizyty online, którą proponujemy wszystkim zainteresowanym.
W czasie takiej konsultacji internetowej pacjent ma możliwość porozmawiania ze specjalistą na temat swoich dolegliwości oraz całościowego stanu zdrowia. Lekarz przeprowadzi z pacjentem szczegółowy wywiad, na podstawie którego będzie w stanie postawić rzetelną diagnozę. Zleci on również wykonanie badań, które pomogą ustalić konkretnie, z jakimi zmianami skórnymi dany pacjent ma do czynienia.
Wizyta online przebiega zawsze w komfortowych i sympatycznych warunkach. Nasza firma zatrudnia specjalistów z wielu różnych dziedzin, którzy zdążyli pomóc już wielu pacjentom z całej Polski. Do tego, by uczestniczyć w takiej konsultacji, wystarczy posiadać połączenie z internetem oraz znaleźć miejsce, w którym dana osoba będzie mogła swobodnie rozmawiać.
Recepta internetowa
Konsultacja z lekarzem to także możliwość zdobycia recepty na skuteczne preparaty do pielęgnacji skóry. Tego typu dokument uprawnia każdego pacjenta do wykupienia specyfików w dowolnej aptece, zatem praktycznie niczym nie różni się od recepty, którą wystawia lekarz w czasie wizyty stacjonarnej.
Warto pamiętać, że atopowe zapalenie skóry – mimo, że trudno jest pozbyć się go całkowicie, może być w pewnym stopniu łagodzone. Konsultacja z lekarzem, który doskonale orientuje się w takich schorzeniach, z pewnością będzie bardzo pomocna. Porady internetowe dostępne są praktycznie od ręki, zatem nie ma konieczności oczekiwania na rozmowę ze specjalistą przez wiele tygodni.
